Το τηλεσκόπιο που ερευνά τις μαύρες τρύπες

H Ρωσία ξαναζωντανεύει το επιστημονικό διαστημικό της πρόγραμμα, για να αποκαταστήσει την κυρίαρχη θέση της στην πρωτοπορία της έρευνας του «απέραντου σύμπαντος». Σχεδόν ένας χρόνος πέρασε από τη στιγμή που, μετά από πολλά χρόνια «αδράνειας», εκτοξεύτηκε από το Μπαϊκονούρ ρώσικο διαστημικό σκάφος, με αποστολή την εξερεύνηση του εξώτερου διαστήματος. Το ραδιοτηλεσκόπιο Spektr-R, που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του διεθνούς προγράμματος «Radioastron», τέθηκε σε γήϊνη τροχιά με στόχο..

.τη μελέτη των εσχατιών του σύμπαντος.
«Έχει σχεδιαστεί για να μας βοηθήσει, προκειμένου να βρούμε αποδείξεις για την ύπαρξη των μαύρων οπών, ή ακόμα και των “σκουληκοτρύπων” – οπών στο χωροχρόνο», δήλωσε λίγες μέρες πριν την εκτόξευση στους δημοσιογράφους, ο ακαδημαϊκός Νικολάι Καρντάσεφ, διευθυντής του Ινστιτούτου Φυσικής Λέμπεντιεφ (LPI), της Ρώσικης Ακαδημίας Επιστημών και επικεφαλής του προγράμματος «Radioastron».

Μαύρες τρύπες και σκουληκότρυπες
Το μοναδικό αστροφυσικό εργαλείο για την εξερεύνηση των απομακρυσμένων χώρων του σύμπαντος, δημιουργήθηκε από ρώσους ειδικούς επιστήμονες του διαστημικού κέντρου του Ινστιτούτου Φυσικής, «Λέμπεντιεφ», και της ερευνητικής- παραγωγικής επιχείρησης, «Λαβότσκιν». Σύμφωνα με τον Δρ. Καρντάσεφ, οι επιστήμονες θα είναι σύντομα σε θέση να δουν για πρώτη φορά τον ορίζοντα των γεγονότων, το «όριο» δηλαδή της μαύρης τρύπας.
«Ελπίζουμε, να πάρουμε μια εικόνα της «σκιάς» της μαύρης τρύπας. Αν δεν δούμε σκιά, αλλά λάμψη, αυτό σημαίνει ότι βλέπουμε μια «σκουληκότρυπα», δήλωσε ο Καρντάσεφ, στις αρχές Οκτωβρίου. Ο επιστήμονας σημείωσε, ότι σύμφωνα με ορισμένες υποθέσεις, οι μαύρες τρύπες υπάρχουν από τη στιγμή της δημιουργίας του σύμπαντος και μπορεί να είναι απομεινάρια των «σκουληκοτρύπων», των συνδέσμων του δικού μας, με άλλα σύμπαντα.

Τα μυστικά των μακρινών γαλαξιών
Για να κατασκευαστεί το Spektr-R χρειάστηκαν περισσότερα από 30 χρόνια. Στην αρχή, ήταν ένα σχέδιο που άγγιζε τα όρια της φαντασίας. Στο αρχικό σχέδιο, είχε μέγεθος ενός χιλιομέτρου. Σήμερα, οι διαστάσεις του μειώθηκαν στα 10 μέτρα. Το γεγονός ότι το project «Radioastron» παρουσιάζεται στο ευρύ κοινό σαν τα μάτια του ανθρώπου στο σύμπαν, είναι απλά μια όμορφη επικοινωνιακή εικόνα, που δεν μπορεί να συγκριθεί με τις εντυπωσιακές δυνατότητες του τεχνολογικού επιτεύγματος των ρώσικων διαστημικών οργανισμών.
«Όταν το τηλεσκόπιο απομακρύνεται σε μεγάλη απόσταση από τη Γη, αυξάνεται η ικανότητα «επιτήρησης» του στον κοσμικό χώρο. Ο άνθρωπος δεν είναι σε θέση να καθορίσει πόσο μακριά είναι το αντικείμενο, όταν το βλέπει με το ένα μάτι. Πρέπει να χρησιμοποιήσει και τα δύο». Και το ραδιοτηλεσκόπιο που μπήκε σε τροχιά στο διαστημικό χώρο, δημιουργεί την αναγκαία για αυτή την παρατήρηση, προβολή», λέει το στέλεχος του διαστημικού κέντρου του LPI, Μιχαήλ Ποπόφ.
Χρησιμοποιώντας υψηλή γωνιακή ανάλυση, το «Radioastron» δίνει στους επιστήμονες τη δυνατότητα για μια λεπτομερή παρακολούθηση των μακρινών κοσμικών αντικειμένων. Ανοίγεται μια εντελώς νέα, πρωτοποριακή και ποιοτική μορφή της έρευνας και μπορούμε να αναμένουμε ότι στο εγγύς μέλλον, τα μυστήρια των μαύρων οπών θα είναι λιγότερα.
«Η μαύρη τρύπα, είναι ένα αντικείμενο που δημιουργείται σαν αποτέλεσμα μιας καταστροφικής συμπίεσης (βαρυτική κατάρρευση) οποιασδήποτε μάζας. Μέσα στη μαύρη τρύπα, η βαρύτητα είναι τόσο μεγάλη, ώστε ο χρόνος μοιάζει σαν να παγώνει. Το όριο της είναι σημείο μοναδικότητας, εκεί όπου ο χρόνος και χώρος χάνουν το νόημά τους.

Επίσκεψη σε παράλληλους κόσμους
«Αν πέσουμε μέσα σε μια μαύρη τρύπα, σύμφωνα με την τρέχουσα θεωρία, είναι δυνατόν να «δραπετεύσουμε» από τη μοναδικότητα, το ιδιόμορφο αυτό χωροχρονικό σημείο που έχει περιοριστεί η μάζα και να βρεθούμε σε ένα άλλο σύμπαν», αφηγείται ο αναπληρωτής διευθυντής του διαστημικού κέντρου του LPI, Ίγκορ Νόβικοφ.
Το να επιβεβαιώσει, ή να διαψεύσει κανείς αυτή η υπόθεση, είναι ακόμα αδύνατο. Ωστόσο, με τη βοήθεια του «Radioastron», μπορούμε να παρακολουθήσουμε σε πραγματικές συνθήκες, και όχι θεωρητικά, τα μυστηριώδη αντικείμενα του σύμπαντος, ανακαλύπτοντας νέες ιδιότητες και προτείνοντας νέες θεωρίες.
Τα επόμενα χρόνια θα συνεχιστούν οι εκτοξεύσεις διαστημικών συσκευών στο πλαίσιο του προγράμματος «Radioastron». Ο πύραυλος φορέας «Zenit» θα μεταφέρει το 2014 στο διάστημα το ρωσο-γερμανικό τηλεσκόπιο Spektr-RG. Αποστολή του ραδιοτηλεσκόπιου, είναι η «απογραφή πληθυσμού» των γαλαξιών στο φάσμα των ακτινών Χ, όπως δήλωσε στις αρχές Οκτωβρίου ο εκπρόσωπος του Ινστιτούτου Διαστημικών Ερευνών της Ρώσικης Ακαδημίας Επιστημών, Γιούρι Ζάϊτσεφ.

Ο χάρτης του «αόρατου» σύμπαντος
«Το παρατηρητήριο X-ray, Spektr-RG, που θα τεθεί σε τροχιά, αποτελεί μέρος του διεθνούς προγράμματος «Radioastron» και θα είναι η δεύτερη μονάδα στη σειρά διαστημικών παρατηρητηρίων Spectrum. Το Spektr-RG θα μελετήσει την εξέλιξη των αστρικών συστημάτων και τον σχηματισμό των λευκών νάνων, των αστέρων νετρονίων και των μαύρων τρυπών», δήλωσε ο Ζάϊτσεφ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, στο Spektr-RG, θα τοποθετηθούν δύο κύρια εργαλεία έρευνας. «Πρόκειται για το γερμανικό τηλεσκόπιο eRosita και το ρώσικο τηλεσκόπιο ART-XC». Κάθε ένα από αυτά θα λειτουργήσει στο δικό του ενεργειακό φάσμα», δήλωσε ο Ζάϊτσεφ.
Το παρατηρητήριο θα τεθεί στην τροχιά L2, σε σημείο που απέχει 1,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα από τη Γη, προς την κατεύθυνση του Ήλιου. Από εκεί, θα περιστρέφεται μαζί με τη Γη και θα ερευνά σε όλο το εύρος του ουρανού, με την υψηλότερη δυνατή ευαισθησία. «Θα μας βοηθήσει να βρούμε τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό σμηνών γαλαξιών, να καθορίσουμε τις κοσμολογικές παραμέτρους του σύμπαντος, και να μελετήσουμε την ιστορία του σχηματισμού των γαλαξιών και των μαύρων οπών», σημείωσε ο επιστήμονας.

Η Ρωσία επιστρέφει
Εκτός από τη διεξαγωγή των επιστημονικών ερευνών, το Spektr-RG επαναφέρει τη Ρωσία στη ραδιοαστρονομία αιχμής, δεκαπέντε χρόνια μετά την παύση λειτουργίας του παρατηρητήριου ακτινών Χ, «Granat», που ολοκλήρωσε την αποστολή του σε τροχιά, το 1999.

Η συνέχεια στο πρόγραμμα «Radioastron», θα δοθεί με τα παρατηρητήρια Spectrum-UV και Spectrum-Μ, που λειτουργούν στο υπεριώδες και το υπέρυθρο φάσμα ακτινοβολίας. «Η εκτόξευση του Spectrum-UV, που θα τοποθετηθεί στο διατροχιακό «ρυμουλκό» (κάψουλα) «Fregat», με πύραυλο φορέα τον «Zenit 2SB», έχει προγραμματιστεί για το 2016, δήλωσε ο Ζάϊτσεφ.

Εν τω μεταξύ, το πρόγραμμα «Radioastron» γίνεται το βασικότερο διεθνές έργο, για οικονομικούς κυρίως λόγους. Μέχρι σήμερα, η εξέλιξη των διαστημικών τηλεσκοπίων ακολουθούσε το μοντέλο ανάπτυξης του μεγέθους, του κόστους και της τεχνικής δυσκολίας στην κατασκευή τους. Οι προσπάθειες δικαιολογούσαν τον σχεδιασμό. Πολλές από τις χάϊ-τεκ διαστημικές συσκευές συνεχίζουν να λειτουργούν ικανοποιητικά, για χρόνια μετά του προδιαγεγραμμένου χρόνου λειτουργίας τους, έξω από την ατμόσφαιρα της γης.
Ωστόσο, με την οικονομική κρίση, ο παράγοντας κόστος, είναι κρίσιμης σημασίας. Για παράδειγμα, το διαστημικό τηλεσκόπιο της NASA, James Webb, το κόστος κατασκευής του οποίου, έχει ξεπεράσει τον προϋπολογισμό του κατά αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια. Το έργο δεν θα ακυρωθεί, αλλά οι εμπειρογνώμονες έχουν επανειλημμένα επισημάνει, ότι το κόστος του θα μειώσει δραματικά την χρηματοδότηση σε άλλα projects του διαστημικού προγράμματος των ΗΠΑ.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, είναι σαφές ότι μόνο μια στενή διεθνής συνεργασία, ειδικά στο πλαίσιο του έργου «Radioastron», μπορεί να παράσχει λύσεις σε ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών και τεχνικών προβλημάτων στην αστροναυτική έρευνα.

Πηγή:rbth.gr