Βρίσκουν το νόημα της ζωής με το βλέμμα σε ένα απώτατο μέλλον. Και όμως, η αναβολή είναι η μεγαλύτερη σπατάλη ζωής. Τους στερεί από την κάθε μέρα, τους στερεί το τώρα με την ....
υπόσχεση ενός μετά. Το μεγαλύτερο εμπόδιο για τη ζωή είναι η προσμονή, που εξαρτάται από το αύριο και σπαταλά το σήμερα. Τακτοποιείς ό,τι είναι στα χέρια της Τύχης και αφήνεις να περνά ό,τι βρίσκεται στο δικό σου χέρι. Πού κοιτάζεις άραγε; Πού αποσκοπείς; Όλα όσα πρόκειται να συμβούν, βρίσκονται στην αβεβαιότητα. Ζήσε τη ζωή σου αμέσως! Δες πώς κραυγάζουν οι μεγαλύτεροι ποιητές και, σαν από θεία έμπνευση, τραγουδούν το σωτήριο άσμα:
Η ευτυχέστερη μέρα της ταπεινής ζωής των θνητών είναι πάντα αυτή που πρώτη γοργοδιαβαίνει .
«Γιατί καθυστερείς;» λέει. «Γιατί είσαι νωθρός; Αν δεν αδράξεις τη μέρα, αυτή ξεγλιστρά». Ακόμη και αν την αδράξεις, συνεχίζει να ξεγλιστρά. Παρά ταύτα πρέπει να ανταγωνίζεσαι με τον ίδιο το χρόνο πόσο γρήγορα τον χρησιμοποιείς, όπως όταν πρέπει να πιεις γρήγορα από ένα χείμαρρο που ορμά χωρίς να ξεχειλίζει πάντα. Και επίσης, ο ποιητής το διατυπώνει αξιοθαύμαστα για να απορρίψει τη μομφή για την ατέρμονη καθυστέρηση, μιλώντας όχι «για την καλύτερη εποχή», αλλά «για την καλύτερη μέρα». Γιατί, όσο άπληστος και να είσαι, αφήνεις μπροστά σου μήνες και χρόνια να περνούν, ασυλλόγιστα και αργά, παρ’ ότι ο χρόνος περνά τόσο γρήγορα; Ο ποιητής σού μιλά για τη μέρα, γι’ αυτή τη μέρα που πετά και χάνεται.
Υπάρχει, λοιπόν, καμία αμφιβολία ότι για τους άτυχους θνητούς, ήτοι για ανθρώπους που είναι απασχολημένοι σε διάφορα, η ευτυχής ημέρα δεν είναι η πρώτη που φεύγει; Τα γηρατειά τούς εκπλήσσουν, ενώ το μυαλό τους είναι ακόμη παιδιάστικο, και φτάνουν σε αυτά ανέτοιμοι και άοπλοι, αφού δεν έχουν προετοιμαστεί για αυτά. Πέφτουν πάνω τους ξαφνικά και αναπάντεχα, δεν παρατήρησαν ότι έρχονταν όλο και πιο κοντά μέρα με τη μέρα. Όπως η συζήτηση ή το διάβασμα ή η βαθιά ενασχόληση με κάποια ζητήματα σαγηνεύουν, αποσπούν την προσοχή του ταξιδιώτη, και διαπιστώνει ότι έχει φτάσει το τέλος του ταξιδιού του πριν καταλάβει ότι πλησίαζε, ακριβώς έτσι συμβαίνει και με το ατέρμονο και τόσο γρήγορο ταξίδι της ζωής, το οποίο κάνουμε με την ίδια μακαριότητα είτε κοιμόμαστε είτε είμαστε ξύπνιοι. Όσοι είναι αφηρημένοι, το αντιλαμβάνονται μόλις τελειώνει
Οι περισσότεροι θνητοί, Παουλίνε, παραπονιούνται πικρά για τη μοχθηρία της Φύσης, καθώς γεννιόμαστε για να ζήσουμε ένα σύντομο χρονικό διάστημα και ο χρόνος που μας αναλογεί περνά με ρυθμό τόσο γρήγορο και φρενήρη, ώστε οι περισσότεροι είμαστε προετοιμασμένοι για τη ζωή όταν αυτή πλησιάζει στο τέλος της.
Και δεν θρηνεί μόνο ο χύδην όχλος και το ασυλλόγιστο πλήθος για τις βαριές αρρώστιες. Το ίδιο αισθάνονται και μεμψιμοιρούν και οι επώνυμοι. Αυτό έκανε ακόμη και τους σπουδαιότερους γιατρούς να αναφωνήσουν: «η ζωή περνά γρήγορα, η τέχνη διαρκεί πολύ». Αυτό έκανε τον Αριστοτέλη όταν πραγματευόταν τα της Φύσης, να εξαπολύσει το πιο ανάρμοστο σε συνετό άνθρωπο «κατηγορώ»
Να διατυπώσει δηλαδή την άποψη ότι, σε βάθος χρόνου, η Φύση έδειξε τόση εύνοια στα ζώα, ώστε να ζουν πέντε ή δέκα ζωές ενώ για τον άνθρωπο επιφύλαξε πολύ μικρότερο χρόνο ζωής, παρ’ ότι αυτός προορίζεται για τόσο πολλά και τόσο σημαντικά πράγματα.
Δεν είναι ότι έχουμε λίγο χρόνο στη διάθεσή μας, αλλά ότι σπαταλάμε πολύ από αυτό το χρόνο. Η ζωή διαρκεί αρκετά και διαθέτει αρκετό χρόνο ώστε να είναι δυνατή η πραγματοποίηση πολλών σημαντικών πραγμάτων, αν το σύνολο του χρόνου της το χειριστούμε σωστά. Αλλά, όταν ξοδεύουμε αυτό το χρόνο αναζητώντας τη χλιδή και την απερίσκεπτη ξεγνοιασιά, όταν δεν αφιερώνουμε αυτό το χρόνο σε καλό σκοπό, αντιλαμβανόμαστε από την έσχατη ανάγκη ότι η ζωή πέρασε πριν το καταλάβουμε.
Έτσι είναι: η ζωή που έχουμε δεν είναι σύντομη, την κάνουμε σύντομη. Ούτε μας λείπει χρόνος. Σπαταλάμε το χρόνο. Ακριβώς όπως τα αμύθητα πλούτη, τα οποία σκορπίζονται σε μια στιγμή όταν βρεθούν στα χέρια κακού διαχειριστή, ενώ ακόμη και λιγότερα χρήματα, αν τα εμπιστευθείς σε κάποιον που τα διαφυλάσσει καλά, αυξάνονται καθώς τα χρησιμοποιείς. Έτσι και η ζωή είναι αρκούντως μακρά για όποιον τη διαφεντεύει με τον κατάλληλο τρόπο.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Γιατί παραπονιόμαστε για τη Φύση; Μας αποκαλύφθηκε με ευγένεια. Η ζωή, αν γνωρίζεις πώς να τη χρησιμοποιήσεις, διαρκεί πολύ. Αλλά υπάρχουν κάποιοι που διακρίνονται από ασίγαστη πλεονεξία, ενώ άλλοι είναι στανικά προσηλωμένοι σε ανέφελες πράξεις. Κάποιος τρελαίνεται για κρασί, άλλος παραλύει από νωθρότητα και οκνηρία. Άλλος εξαντλείται από φιλοδοξίες που πάντα εξαρτώνται από τις αποφάσεις τρίτων, άλλος παρασύρεται από την απληστία του εμπόρου και παραδέρνει σε στεριές και θάλασσες με την ελπίδα της κερδοφορίας.
Ορισμένοι ταλανίζονται από φιλοπόλεμο πάθος και ή ασχολούνται με εμμονή με τις συνέπειες και τους κινδύνους που ενέχει ο πόλεμος για τους άλλους ή ενδιαφέρονται για τις συνέπειές του γι’ αυτούς τους ίδιους. Ορισμένοι άλλοι φθείρονται όντας εκούσια δουλοπρεπείς σε κάποιον αγνώμονα ισχυρό.
Πολλοί ασχολούνται είτε με το να εποφθαλμιούν την περιουσία κάποιου άλλου είτε με το να παραπονιούνται για τη δική τους. Πολλοί, χωρίς συγκεκριμένο σκοπό, σβουρίζουν, ασταθείς και ανικανοποίητοι, και τσαλαβουτούν με ασυνέπεια σε καινούρια κάθε φορά σχέδια. Ορισμένοι δεν έχουν σταθερές αρχές για να χαράξουν την πορεία τους, αλλά η Μοίρα τους βρίσκει απροετοίμαστους ενώ τεμπελιάζουν και χασμουριούνται αυτό συμβαίνει με τόση βεβαιότητα που δεν μπορώ να αμφισβητήσω την αλήθεια αυτής της άποψης που καταγράφουν οι μεγαλύτεροι ποιητές, παρόμοια με χρησμό: «Το μέρος της ζωής που ζούμε ουσιαστικά είναι μικρό». Γιατί όλο το υπόλοιπο μέρος της ύπαρξης δεν είναι ζωή, είναι απλώς χρόνος. Ελαττώματα μας περιβάλλουν και μας κυκλώνουν από παντού, και δεν μας επιτρέπουν να σηκωθούμε εκ νέου και να ανοίξουμε τα μάτια μας για να διακρίνουμε την αλήθεια, αλλά μας καθηλώνουν, αφού πρώτα μας κατακυριεύσουν και καταντήσουμε δέσμιοι της λαγνείας. Δεν επιτρέπουν ποτέ στα θύματά τους να ξαναγίνουν οι εαυτοί τους. Αν ποτέ τύχει να απελευθερωθούν, όπως τα ύδατα της βαθιάς θάλασσας που συνεχίζουν να αναταράζονται ακόμη και μετά την καταιγίδα, παραδέρνουν, και δεν ηρεμούν από τα πάθη τους που συνεχίζουν να επελαύνουν.
Νομίζεις ότι μιλάω για τους εξαθλιωμένους, που παραδεχόμαστε ότι έχουν ελαττώματα; Κοιτάξτε αυτούς των οποίων την ευμάρεια συρρέουν για να δουν. Ασφυκτιούν από ότι έχουν αξιωθεί να διαθέτουν. Τι φορτίο για όσους είναι πλούσιοι! Πόσοι καταρρακώνονται από την ομιλητικότητα και την καθημερινή επίδειξη της εξουσίας τους! Πόσο πολλοί είναι χλομοί απότις συνεχείς ηδονές! Πόσοι δεν περιορίζονται από την πελατειακή κοσμοσυρροή που συνωστίζεται γύρω τους! Εν συντομία, αν διατρέξειςτη λίστα όλων εκείνων από τον κατώτερο μέχρι τον ανώτερο - ο ένας επιθυμεί ένα δικηγόρο, ο άλλος απαντά στο κάλεσμα, κάποιος άλλος βρίσκεται σε δίκη, άλλος υπερασπίζεται τον εαυτό του, άλλος αποδίδει ποινές. Κανείς δεν ασχολείται με τον εαυτό του, όλοι ξοδεύονται για τη χάρη του άλλου. Ρώτα για τους επώνυμους και θα δεις ότι αυτό τους διακρίνει: ο Α υπηρετεί τον Β και ο Β τον Γ. Κανείς δεν είναι κύριος του εαυτού του. Και έπειτα, ορισμένοι δείχνουν την πιο ανόητη οργή παραπονιούνται για την αυθάδεια των ανωτέρων τους, που ήταν πολύ απασχολημένοι για να τους δουν όταν τους επιθυμούσαν ως ακροατήριο! Αλλά έχει κανείς το σθένος να παραπονεθεί για την υπερηφάνεια των άλλων όταν δεν έχει χρόνο να αφιερώσει στον ίδιο τον εαυτό του;
Εν τέλει, άσχετα από το ποιος είσαι, ο σπουδαίος άνδρας μερικές φορές σε κοιτά ακόμη και αν δεν έχεις ευγενική μορφή, καταδέχεται να ακούσει τα λόγια σου, σου επιτρέπει να εμφανίζεσαι δίπλα του. Αλλά εσύ δεν καταδέχεσαι ποτέ να αντικρίσεις τον εαυτό σου, να αφουγκραστείς τον εαυτό σου. Επομένως, δεν υπάρχει κανένας λόγος να χρεώσουμε κάποιον για τέτοιες υπηρεσίες, βλέποντας ότι,όταν τις πραγματοποιείς, δεν επιθυμείς καμιά άλλη συντροφιά, και δεν μπορείς να αντέξεις ούτε τη δική σου παρουσία.
~ Seneca Lucius Annaeus - Για το Σύντομον του Βίου
Ο Λεύκιος Ανναίος Σενέκας ο Νεώτερος γεννήθηκε το 4 π.Χ. στην Κόρδοβα της Ισπανίας. Υπήρξε ηγετική πνευματική φυσιογνωμία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, υπηρετώντας τη φιλοσοφία, την πολιτική, τη ρητορική και τη δραματουργία. Το 65 μ.Χ. διατάχθηκε να αυτοκτονήσει, έχοντας καταδικαστεί ως συνωμότης. Βάδισε στο θάνατο με αξιοπρέπεια, αναλογιζόμενος τη νηφαλιότητα που οφείλει να διακατέχει όσους πλησιάζουν το τέλος της ζωής τους, όπως την περιγράφει στο παρόν έργο του "Για το σύντομον του βίου". Είναι ένα κείμενο χαρακτηριστικό για τον λογοτεχνικό τρόπο και τα προκλητικά ερωτήματα που έθετε ο Ρωμαίος φιλόσοφος.
πηγή
