Ἀλήθεια, πῶς θά μπορούσαμε νά μιλήσουμε στά παiδιά γιά τό Θεό; Πόσο ἐφικτό γίνεται αὐτό ὅταν ἐμεῖς ἔχουμε ....
μεγάλα πνευματικά κενά ἀλλά καί οἱ σημερινές ἀπαιτήσεις τῶν παιδιῶν ἔχουν γίνει πιεστικές; Στούς καιρούς μᾶς περισσεύουν οἱ ἀντιρρήσεις γιά τήν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ μεταλλαγμένες μορφές ἀθεΐας ἐμφανίζονται συνεχῶς. Παράλληλά τα ἀμείλικτα ἐρωτήματα τῶν παιδιῶν μᾶς ζητοῦν ἀπαντήσεις, σημερινές καί ἄμεσες. Ποῦ εἶναι ὅ Θεός ὅταν τό κακό κραυγάζει θριαμβευτικά, ὅταν ὅ πόνος, ἤ ἀρρώστια, ὅ θάνατος χτυποῦν βάναυσα καί ἀνελέητα; Ποῦ εἶναι ὅ Θεός στήν ὀρφάνια ἤ στήν ἔσχατη φτώχεια; Σ’ αὐτό τόν ὀρυμαγδό ἀμφισβητήσεων καί ἀντιρρήσεων μόνο ἤ ἐμπειρική βίωση ἀπό μέρους μᾶς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως μπορεῖ νά ἀπαντήσει.Ἀπό τήν ἀρχή παρουσιάζεται ἕνα πρακτικό πρόβλημα. Στήν ἐκκλησιαστική παράδοση καί τήν ὀρθόδοξη Θεολογία μιλοῦμε γιά ἕνα Θεό ποῦ εἶναι Τριαδικός. Πρέπει νά συνειδητοποιήσουμε πῶς αὐτά ποῦ κατανοοῦμε ἤ προσπαθοῦμε νά κατανοήσουμε ἐμεῖς, δέν εἶναι αὐτονόητα στό παιδί. Γι’ αὐτό καί χρειάζεται στό ξεκίνημα νά χρησιμοποιήσουμε παραδείγματα ποῦ «ἁπλοποιοῦν» τήν τριαδικότητα τοῦ Θεοῦ. Ἕνα χαρακτηριστικό εἶναι τό θαῦμα τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος μέ τό κεραμίδι στήν Ἅ’ Οἰκουμενική Σύνοδο.
Πρίν ξεκινήσουμε νά ἀποκαλύπτουμε τό μεγάλο μυστήριο τοῦ Θεοϋ στήν παιδική ψυχή πρέπει νά δημιουργήσουμε τήν αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ στή ζωή του. Δηλαδή, ὅπως ὅταν γεννήθηκε, οἱ παραστάσεις γύρω του ἀλλά καί ἤ συνεχής στοργή καί φροντίδα τό ἔπεισαν γιά τό ποιοί εἶναι οἱ γονεῖς του ποῦ δίπλα τους αἰσθάνεται ἀσφάλεια καί σιγουριά, ἔτσι πρέπει νά τό πείσουμε νά δέχεται τό Θεό σάν παρουσία, σάν αἴσθηση ζωντανή, νά πιστεύει σ’ Ἐκεῖνον καί νά ἐκδηλώνει τήν πίστη του μέ συγκεκριμένο τρόπο. Οἱ εἰκόνες, τό καντήλι, τό θυμίαμα, ἤ ἄσκηση τῆς νηστείας, ἤ προσπάθεια ἐφαρμογῆς τῶν Εὐαγγελικῶν ἐντολῶν ἀπό μέρους τῆς οἰκογένειας δημιουργοῦν μία ἀτμόσφαιρα τήν ὁποία τό παιδί ἀποδέχεται ὡς φυσικό του περιβάλλον καί στή συνέχεια ἀκολουθεῖ. Ἔτσι γίνεται εὐκολότερη ἀργότερα ἤ προσέγγιση τῶν πνευματικῶν δεδομένων. Κοντολογίς ἤ πνευματική ἀτμόσφαιρα ποῦ ὑπάρχει στό σπίτι, κηρύττει σιωπώσα καί ἀποτελεῖ τήν πρώτη ἀπόδειξη πῶς ἤ πίστη στό Θεό δέν εἶναι ἔργο ἀπροσδιόριστο χειρῶν ἀνθρώπων ἀλλά πραγματικότητα ποῦ .μπορεῖ νά βιωθεῖ.
Ἤ ὁποιαδήποτε στάση μᾶς – πρέπει νά γνωρίζουμε – μπορεῖ νά «χρεώσει» τό Θεό καί τήν Ἐκκλησία. Μερικές φορές ἐφευρίσκοντας τρόπους γιά νά διαπαιδαγωγήσουμε τά παιδιά μας, ἐπιστρατεύουμε καί τό Θεό σάν συνήγορο τῶν δικῶν μᾶς ἀποφάσεων. Χρειάζεται ἰδιαίτερη προσοχή, ὥστε νά μήν χρησιμοποιοῦμε τήν παρουσία τοῦ Θεοϋ κατ’ ἐπιλογήν καί κυρίως στίς ὀφειλές τῶν ἄλλων σέ μᾶς. “Αν π.χ. ὑποστηρίζουμε κάτι ἔξωφθαλμα ἄδικο καί χρησιμοποιοῦμε καί τό Θεό γι’ αὐτό, τότε πρέπει νά γνωρίζουμε τῶς τό παιδί θά ἀπορρίψει καί ἐμᾶς καί τό δίκιο μας.Εἶναι νομίζουμε λάθος νά μιλοῦμε γιά τό Θεό μέ ἔννοιες ποῦ τό παιδί δέν κατανοεῖ. Δέν μποροῦμε νά χρησιμοποιοῦμε λέξεις ποῦ δέν ἔχουν ἀντικρυσμα στήν παιδική ψυχή. Θά μπορούσαμε “πλάθοντας” τό Θεό νά τοῦ μιλήσουμε μέ ὅπλο τίς καινοδιαθηακές ἤ παλαιοδιαθηκικές ἱστορίες γιά τήν ἀγάπη Του, τήν εἰρήνη Του ποῦ ἁπλόχερα σκορπίζει σ’ ἐκείνους ποῦ τόν πιστεύουν καί Τόν ἀγαποῦν. Εἶναι εὐκολότερη ἤ προσέγγιση τοῦ Θεοῦ ὅταν μιλᾶμε γιά τά «χαρακτηριστικά Του.Καλά θά εἶναι νά ἀκολουθοῦμε τό μεγάλωμα τοῦ παιδιοῦ καί νά τοῦ ἀποκαλύπτουμε τίς ἀλήθειες τῆς ὀρθοδόξου πίστεως κατά τή δεκτικότητά του.
Ὁ νέος αὐτός ρόλος ποῦ ἀναλαμβάνουμε, δηλαδή αὐτή ἤ ἔμπειριά της διδασκαλίας ἤ τῆς μικρας κατηχήσεως θά μᾶς φέρει συχνά ἀντιμέτωπους μέ τίς πραγματικά μεγάλες πνευματικές ἐλλείψεις ἤ καί τήν τελεία μᾶς ἄγνοια πάνω στά πνευματικά ζητήματα.
“Ας φροντίσουμε μιλώντας γιά τό Θεό νά γνωρίσουμε τί ἀκριβῶς πρέπει νά ποῦμε στά παιδιά μήπως βρεθοῦμε σέ δρόμους μή ὀρθόδοξους.
“Ας ἀναζητήσουμε τό ἀπόσταγμα τῆς πατερικῆς σοφίας ποῦ ἀποτελεῖ τή σωστική κιβωτό. Σχεδόν ταυτόχρονα μπορεῖ ν’ ἀρχίσει λίγο στήν ἀρχή, ἐντονότερα στή συνέχεια ἤ ἀμφισβήτηση γιά τήν ἀλήθεια ἤ ἀκόμη θ’ ἀναπτυχθοῦν σκέψεις ὡς πρός τήν ὀρθή πίστη ἄλλων θρησκειῶν. Στίς μέρες μᾶς μάλιστα ποῦ ὅ συγκρητισμός καταργεῖ τίς ἰδιαιτερότητες καί τίς ταυτότητες τῶν τόπων καί τῶν προσώπων χρειάζεται νά καταβληθεῖ πολύς κόπος ὥστε τό παιδί μας νά πεισθεῖ πῶς ἤ πίστη ποῦ τοῦ διδάξουμε εἶναι πραγματικά ἤ σωστή.
Εἶναι πολύ σημαντικό ἤ διδασκαλία μας νά συνοδεύεται ἀπό τιμία συνεχῆ προσπάθειά μας νά μάθει τό παιδί πῶς οἵ ἐντολές τοῦ Θεοῦ εἶναι πραγματικά ἐφαρμόσιμες. Καταλαβαίνει λοιπόν κανείς καλά γιατί χρειάζεται ἤ πράξη νά προηγεῖται τῆς θεωρίας.
Ἤ ἄρνηση τοῦ Θεοῦ ἀπό μέρους τοῦ παιδιοῦ ὀέ κάποια ἡλικία ἔρχεται ὄχι τόσο ἀπό τήν προσωπική του ἐπανάσταση, ὅσο γιατί ἀδυνατεῖ νά σηκώσει τό «βάρος» τῆς μαρτυρίας τοῦ Χριστοϋ στό σχολεῖο ἤ στήν κοινωνία γενικότερα. Δέν μπορεῖ νά σηκώνει «μόνο» του τίς εἰρωνεῖες τῶν φίλων καί συμμαθητῶν του. καί τότε μοιάζει μέ τούς πολλούς. Τότε, ἴσως, εἶναι ὥρα νά ‘ποϋμε στό παιδί μας πῶς ἤ ἀγάπη μας σέ κάποιον δέν εἶναι θεωρητική ἀλλά ἔχει ἀξία ὅταν γιά ἐκεῖνον ποῦ ἀγαπᾶς θυσιάζεσαι. Αὐτό δηλαδή ποῦ δίδαξε ὅ Κύριος «αὐτή ἐστίν ἤ ἐντολή ἤ ἔμη, Ἴνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους καθώς ἤγαπησα ὑμᾶς. μείζονα ταύτης σγάπην οὐδείς ἔχει, ‘ἴνα τίς τήν ψυχήν αὐτοῦ θῆ ὑπέρ τῶν φίλων .αὐτοῦ» (Ἴω. ἴε’ 12, 13). Εἶναι ἀνάγκη νά μιλήσουμε γιά τήν ἄναγκή της μαρτυρίας τοῦ ὀνόματος τοῦ Χρίστου ποῦ συχνά γίνεται μαρτύριο.
Τήν πιό σκληρή μάχη καλεῖται νά δώσει ὅ παιδαγωγός στά ἀμείλικτα ἐρωτήματα τοῦ παιδιοῦ: γιατί τό κακό στόν κόσμο; Γιατί πεθαίνουν οἵ ἄνθρωποι; γιατί πονοῦν;
Κι ὅμως ἀποτελεῖ βασικό ζήτημα ὁλόκληρής της ἀνθρώπινης ζωῆς, σέ ὅλους τους καιρούς. Μέ πολλή ὑπομονή καί διάκριση θά ξεκινήσουμε ἀπό τό θέμα τῆς Ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου. Ὅ ἄνθρωπος, πλασμένος ἀπό τό Θεό, ἀπολάμβανε τόν πλοῦτο τῶν δωρεῶν τοῦ ζώντας στόν Παράδεισο. Ὅ Θεός ἔπλασε τόν ἄνθρωπο ἐλεύθερο καί ἀθάνατο.
Τί θά ἦταν ὅ ἄνθρωπος χωρίς τήν ἐλευθερία καί τήν ἀθανασία; Μέ τήν ἁμαρτία ὅ ἄνθρωπος χάνει μόνος του τήν ἐλευθερία, αἴχμαλωτιζεται. Δέν τοῦ τή στερεῖ ὅ Θεός. Ἔκτοτε τό κακό σάν παγκόσμια ἐπιδημία ἐξαπλώνεται στή γῆ ὡς ἀκριβό τίμημα αὐτῆς τῆς κακῆς χρήσης τῆς Ἐλευθερίας.
Ἄφοϋ τέλος καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια μέ τό λόγο καί τό παράδειγμά μας, ἅς ἀναθέσουμε μέ τήν προσευχή μᾶς τά παιδιά στό Θεό, γιά νά ἐπιλέξει Ἐκεῖνος τόν τρόπο ποῦ θά μιλήσει στήν καρδιά τους
Περιοδικό «Πειραική Ἐκκλησία» τ.Ἰούνιος 2001
Ἀρχιμανδρίτου Ἐφραίμ Παναούση
πηγη
