Είναι πολύ δύσκολο να βλάψει κάποιος έναν Ηγέτη που .....
κάνει καλά τη δουλειά του κι επιπλέον έχει την αναγνώριση και την αγάπη των διοικούμενων από αυτόν, επειδή τους έχει εξασφαλίσει ευημερία και ασφάλεια.
Οι διοικούμενοι μισούν την ανασφάλεια.
Όταν ένας Ηγέτης είναι ικανός και χαίρει της εκτιμήσεως των διοικούμενών του, πρέπει να φροντίζει να το ξέρουν όλοι οι εχθροί του, επειδή τότε κανείς δε θα τολμήσει να σκεφτεί να του κάνει κακό, επειδή θα ξέρει πως, αν του επιτεθεί θα σπάσει τα μούτρα του.
Η φύση των ανθρώπων είναι τέτοια ώστε να αισθάνονται υποχρεωμένοι να προσφέρουν ευεργετήματα προς τον Ηγέτη που παραδέχονται κι αγαπούν. Έτσι, αν ο Ηγέτης δεχθεί επίθεση, θα πρέπει να ζητήσει τη βοήθεια των διοικούμενων κι εκείνοι, όσο η καρδιά τους είναι ζεστή από την επιθυμία να τον υπερασπισθούν, δε θα υπολογίσουν τις προσωπικές ζημιές που πρέπει να υποστούν για αυτό. Κι όταν πια ο εχθρός θα έχει τραπεί σε φυγή και η καρδιά τους θα έχει παγώσει από την καταστροφή που τους προκάλεσε η επίθεση του, όχι μόνο δε θα καταλογίσουν τις προσωπικές τους ζημιές στον Ηγέτη, αλλά αντιθέτως, το ότι μπόρεσαν να του φανούν χρήσιμοι, θα τους δέσει πιο πολύ με τον Ηγέτη τους.
Niccolo Machiavelli - Ο Ηγεμόνας
*********
Η επιλογή των υπουργών δεν είναι μικρής σημασίας για τον ηγεμόνα- αυτοί είναι καλοί ή όχι ανάλογα με τη σύνεση του ηγεμόνα.
Η πρώτη σκέψη που κάνουμε για το μυαλό ενός ηγεμόνα είναι να δούμε τους ανθρώπους που έχει γύρω του- κι όταν αυτοί είναι ικανοί και έμπιστοι, μπορούμε να τον εκτιμήσουμε ως σώφρονα, γιατί μπόρεσε να καταλάβει τους ικανούς και να τους διατηρήσει πιστούς· όταν όμως είναι διαφορετικοί, μπορούμε πάντα να σχηματίσουμε κακή γνώμη γι’ αυτόν γιατί το πρώτο σφάλμα που κάνει το κάνει μ’ αυτή την επιλογή. Δεν υπήρχε κανένας που να γνώριζε τον κυρ Αντόνιο από το Βενάφρο* ως υπουργό του Παντόλφο Πετρούτσι, ηγεμόνα της Σιέννα και να μην κρίνει ότι ο Παντόφλο ήταν ικανότατος άνθρωπος, αφού είχε εκείνον για υπουργό του.
Υπάρχουν τριών ειδών μυαλά: το ένα αντιλαμβάνεται από μόνο του, το άλλο καταλαβαίνει αυτά που οι άλλοι αντιλαμβάνονται και το τρίτο δεν καταλαβαίνει ούτε από μόνο του ούτε από τους άλλους· το πρώτο είναι εξαιρετικό, το δεύτερο πολύ καλό και το τρίτο άχρηστο. Ήταν αναγκαίο λοιπόν να ανήκε ο Παντόφλο, αν όχι στην πρώτη βαθμίδα, τουλάχιστο στη δεύτερη· γιατί, κάθε φορά που κάποιος, ακόμα και αν του λείπουν οι πρωτοβουλίες, έχει την κρίση να αναγνωρίζει το καλό ή το κακό που κάποιος κάνει και λέει, τότε είναι σε θέση να γνωρίζει τα καλά και τα κακά έργα του υπουργού, να επαινεί τα μεν και να διορθώνει τα δε, ακόμα κι αν δεν είναι ικανός να καταλάβει από μόνος του- έτσι, ο υπουργός δεν μπορεί να ελπίζει ότι θα τον κοροϊδέψει, και παραμένει καλός.
Υπάρχει ένας τρόπος αλάνθαστος για να γνωρίζει ένας ηγεμόνας τον υπουργό του. Όταν βλέπεις τον υπουργό να σκέφτεται περισσότερο τον εαυτό του παρά εσένα και σε όλες τις πράξεις του να κοιτά το δικό του συμφέρον, αυτός που συμπεριφέρεται έτσι δε θα είναι ποτέ καλός υπουργός, ποτέ δε θα μπορείς να τον εμπιστευτείς· γιατί εκείνος που έχει στα χέρια του τη διοίκηση κάποιου άλλου δεν πρέπει να σκέφτεται ποτέ τον εαυτό του, αλλά πάντοτε τον ηγεμόνα, και να μην του υπενθυμίζει ποτέ υποθέσεις που δεν τον αφορούν. Από την άλλη, ο ηγεμόνας, για να τον κρατήσει δικό του, πρέπει να σκέφτεται τον υπουργό, τιμώντας τον, κάνοντάς τον πλούσιο, υποχρεώνοντάς τον, προσφέροντάς του τιμές και αξιώματα, ώστε να καταλάβει ότι δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτόν και οι πολλές τιμές να μην τον κάνουν να επιθυμεί περισσότερες, τα πολλά πλούτη να μην τον κάνουν να επιθυμεί περισσότερα και τα πολλά αξιώματα να τον κάνουν να φοβάται τις αλλαγές. Όταν λοιπόν οι υπουργοί και οι ηγεμόνες συμπεριφέρονται μεταξύ τους μ’ αυτό τον τρόπο, μπορούν να εμπιστευτούν ο ένας τον άλλο, ενώ, όταν συμπεριφέρονται διαφορετικά, το τέλος θα είναι πάντα καταστροφικό ή για τον ένα ή για τον άλλο.
* Ο Αντόνιο Τζιορντάνι από το Βενάφρο (1459-1530) δίδαξε δίκαιο στο πανεπιστήμιο της Σιέννας, έπειτα έγινε δικαστής και αργότερα σύμβουλος του Πετρούτσι.
Ο Ηγεμόνας γράφτηκε το 1513 κι επρόκειτο, τους κατοπινούς αιώνες, να καταστεί το εγκόλπιο αμέτρητων πολιτικών ανδρών αλλά και στοχαστών γενικότερα και να ασκήσει βαθιά επίδραση στις πολιτικές εξελίξεις όλων των εποχών. Εκδόθηκε στη Ρώμη πέντε χρόνια μετά το θάνατο του Μακιαβέλι. Απέκτησε θερμούς θαυμαστές, μεταξύ των οποίων πολλές ιστορικές προσωπικότητες, επέσυρε όμως και σφοδρές επικρίσεις για κυνισμό, καιροσκοπισμό και πανουργία. Οι κατακριτέες απόψεις αυτού του βιβλίου συμπυκνώνονται στον τόσο αρνητικό όρο «μακιαβελισμός», τον οποίο έπλασαν οι Γάλλοι και με τον οποίο κανένας πολιτικός δεν θα ήθελε να τον συσχετίζουν. Ο «Ηγεμόνας» περιλήφθηκε στον Κατάλογο των απαγορευμένων βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας
πηγη
