Ενώ κάποιοι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι αυτό οφείλεται στον καλύτερο, έγκαιρο έλεγχο του προστάτη, τα στοιχεία δεν το επιβεβαιώνουν. Μία νέα μελέτη ανακάλυψε ότι ....οι άντρες που δεν κάνουν καμία θεραπεία για τον καρκίνο του προστάτη είναι εξαιρετικά σπάνιο να πεθάνουν από την ασθένεια, ακόμα και αν έχουν ζήσει με αυτή για πάνω από 15 χρόνια.
Στη μελέτη, ερευνητές στο πανεπιστήμιο Τζον Χόπκινς διεξήγαγαν μελέτη για 20 χρόνια με 1298 άντρες που είχαν διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη. Οι άντρες ελέγχονταν τακτικά από τον ουρολόγο τους με βιοψίες μέχρι τα 75 έτη για να καθοριστεί κατά πόσο αναπτυσσόταν ο καρκίνος, αλλά δεν έκαναν κάποια θεραπεία. Μέσα σε αυτές τις δύο δεκαετίες, ακόμα και χωρίς κάποια παρέμβαση κανενός είδους, μόλις δύο άτομα πέθαναν από καρκίνο του προστάτη και τρεις ανάπτυξαν μεταστατική ασθένεια. Συνολικά, πέθαναν 47 άντρες αλλά από άλλες αιτίες, κυρίως καρδιακά προβλήματα.
Οι ερευνητές από το Τζον Χόπκινς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «η φυσική εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη συμβαίνει για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, κάπου 20 χρόνια» και «οι άντρες που έχουν διαγνωστεί με την ασθένεια αυτή είναι 24 φορές πιο πιθανό να πεθάνουν από κάποια άλλη αιτία».
Εκτός από μία πολύ σπάνια μορφή που αναπτύσσεται γρήγορα, ο καρκίνος του προστάτη είναι γενικά πολύ αργής ανάπτυξης και φαίνεται ότι είναι πολύ ευρέως διαδεδομένος. Αυτοψίες σε ηλικίες άνω των 85 ετών δείχνουν ότι τα τρία τέταρτα των αντρών πάσχουν από την ασθένεια, αλλά μόνο το 1% πεθαίνει από αυτή. Πολλές στατιστικές που εμφανίζουν θνησιμότητα με καρκίνο του προστάτη, αφορούν άντρες που πέθαναν ενώ έπασχαν από την ασθένεια, και όχι εξαιτίας αυτής.
Από το 2012, περίπου 2800.000 Αμερικανοί πάσχουν από καρκίνο του προστάτη. Από αυτές τις περιπτώσεις, το 80% αφορά τοπικό καρκίνο (ο οποίος δεν εξαπλώνεται) και 12% έχουν γενικό καρκίνο (ο οποίος εξαπλώνεται μέσω των λεμφαδένων). Μόνο το 4% των περιπτώσεων μπορεί να κάνει μεταστάσεις, σύμφωνα με τα Αμερικανικά Ινστιτούτα Υγείας. Μετά από 5 χρόνια, το 100% των αντρών με τοπικούς ή γενικούς καρκίνους είναι ακόμα ζωντανοί. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, περίπου 40.000 Βρετανοί διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο, περίπου 250.000 ζουν με την ασθένεια και οι στατιστικές δεν ανεβαίνουν.
Για τους άντρες κάθε ηλικίας προσφέρονται συστηματικά διάφοροι προληπτικοί έλεγχοι, που περιλαμβάνουν: ψηφιακή εξέταση του ορθού, εξέταση αίματος που ελέγχει τα επίπεδα ενός συγκεκριμένου αντιγόνου του προστάτη (PSA), υπερηχογραφήματα, αξονικές τομογραφίες, μαγνητικές απεικονίσεις για την επιβεβαίωση της διάγνωσης, και βιοψία, όπου λαμβάνεται χειρουργικά δείγμα από ιστό του προστάτη και εξετάζεται για παρουσία καρκινικών κυττάρων.
Παρά το γεγονός ότι οι στατιστικές δείχνουν πως είναι προτιμότερη η τακτική παρακολούθηση της ασθένειας χωρίς παρέμβαση, ειδικά για άντρες άνω των 50 ετών, οι γιατροί αγνοούν αυτές τις κλινικές οδηγίες και συνεχίζουν να κάνουν ελέγχους PSA σε άντρες πάνω από αυτή την ηλικία, ακόμα και αν αυτό παράγει υπερβολικά πολλά λάθος θετικά αποτελέσματα, που μπορεί να οδηγήσει σε ακατάλληλες θεραπείες.
Πράγματι, η εξέταση αίματος PSAείναι τόσο ανακριβής που δίνει ψεύτικα αρνητικά αποτελέσματα στο ένα τρίτο των περιπτώσεων και έχει επίσης οδηγήσει σε υπερδιάγνωση σε πάνω από ένα εκατομμύριο άντρες από τη στιγμή που έκανε την εμφάνισή της το 1987.
Παρά τις οδηγίες ότι η εξέταση PSA είναι απαραίτητη μόνο σε άντρες κάτω των 50 ετών ή σε άντρες με οικογενειακό ιστορικό ή άλλο υψηλό κίνδυνο καρκίνου, τα ποσοστά ελέγχου έχουν παραμείνει σταθερά. Ως αποτέλεσμα αυτών των εξετάσεων, οι γιατροί βιάζονται να κάνουν «κάτι». Περίπου τα τρία τέταρτα των αντρών με χαμηλό PSA (γύρω στο 4ng/mlή λιγότερο, που θεωρείται χαμηλός κίνδυνος για την ασθένεια) αναγκάζονται να υποβληθούν σε επιθετικές θεραπείες όπως και οι άντρες με υψηλό PSA (πάνω από 204ng/ml, ή κατηγορίας υψηλού κινδύνου) συνήθως με καταστροφικά αποτελέσματα.
Τι πρέπει να γνωρίζετε για τη θεραπεία του προστάτη
Κάθε είδους θεραπεία έχει παρενέργειες που είναι στην πραγματικότητα πολύ χειρότερες από έναν γενικά περιορισμένο καρκίνο που είναι εξαιρετικά σπάνιο να σας βλάψει, εκτός και αν είστε κάτω από 50 ετών και πάσχετε από μία σπάνια επιθετική μορφή.
Τα τρία τέταρτα των αντρών που χειρουργούνται αποκτούν ανικανότητα και μία μειονότητα αποκτά ακράτεια. Ακόμα και με τη διουρηθρική εκτομή του προστάτη έχετε 80% πιθανότητα να αποκτήσετε ανικανότητα και μία 10% πιθανότητα να αποκτήσετε ακράτεια.
Η ακτινοθεραπεία αυξάνει τις πιθανότητες δευτερογενών καρκίνων σχεδόν κατά 70%. Αν και συχνά γίνεται ακτινοθεραπεία σε άντρες ως εναλλακτική του χειρουργείου, νέα στοιχεία από το πανεπιστήμιο του Τορόντο δείχνουν ότι η ακτινοθεραπεία αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου της κύστης κατά 67% και καρκίνου του εντέρου κατά 84%. Οι ερευνητές, που ανάλυσαν ξανά 21 δημοσιευμένες μελέτες, ανακάλυψαν ότι οι περισσότεροι καρκίνοι εμφανίζονταν μετά από 10 χρόνια – που έχει ειδική σημασία για άντρες με καρκίνο του προστάτη που έχει αργή εξέλιξη και είναι σπάνιο να εξαπλωθεί, ίσως ποτέ, σε μία δεκαετία.
Με τη βραχυθεραπεία (εμφύτευση ραδιενεργών σφαιριδίων στον προστάτη), ένα 68% των αντρών αποκτούν ανικανότητα, 6% υποφέρουν από αλλαγές στη λειτουργία του εντέρου, και πάνω από 19% αποκτούν ακράτεια ή προβλήματα ούρησης.
Όταν η ακτινοθεραπεία συνδυάζεται με χειρουργική επέμβαση, 85% των ασθενών αποκτούν ανικανότητα, 21% αναπτύσσουν πρωκτίτιδα (φλεγμονή και ιστική βλάβη στο κόλον και το ορθό) και 2% αναπτύσσουν μόνιμη ορθική βλάβη.
Η ορμονική θεραπεία μπορεί να προκαλέσει καρκίνο και οστεοπόρωση. Η ορμονική θεραπεία, η οποία θεωρείται η ασφαλέστερη θεραπεία από όλες, έχει και εκείνη τα δικά της μειονεκτήματα. Η θεραπεία στέρησης ανδρογόνων συχνά μπορεί να επιδεινώσει τον καρκίνο του προστάτη, προκαλώντας μία «αναλαμπή» διέγερσης της παραγωγής τεστοστερόνης πριν αυτή σταματήσει. Αυτό το είδος ορμονικής θεραπείας μπορεί επίσης να ενθαρρύνει τα καρκινικά κύτταρα του προστάτη να παράγουν μία πρωτεΐνη που ενθαρρύνει την εξάπλωση του καρκίνου σε όλο το σώμα.
Ακόμα και αν δεν κάνει τον καρκίνο πιο επιθετικό, οι ασθενείς που παίρνουν ανάλογα της εκλυτικής ορμόνης των γοναδοτροπινώνGnRH, έχουν σημαντικά χαμηλότερη οστική πυκνότητα σε σχέση με τους άντρες με προστάτη που δεν κάνουν ορμονική θεραπεία. Ερευνητές, από ιατρικό κέντρο της Βοστόνης ανακάλυψαν επίσης μία σημαντική συσχέτιση μεταξύ της διάρκειας της ορμονικής θεραπείας και της απώλειας οστικής πυκνότητας. Οι ερευνητές περιγράφουν την κατάσταση ως το αντρικό ανάλογο της εμμηνόπαυσης στους άντρες, και, προκαλώντας σοβαρή οστεοπόρωση, οι ορμόνες ίσως έχουν πολύ πιο σοβαρές παρενέργειες από έναν καρκίνο του προστάτη σε αρχικό στάδιο.
Η ορμονική θεραπεία ίσως συνδέεται με τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Νέα στοιχεία δείχνουν ότι η τεστοστερόνη παρέχει προστασία ενάντια στη νόσο του Αλτσχάιμερ και, μειώνοντας τα επίπεδά της με τη θεραπεία στέρησης ανδρογόνων μπορεί να διπλασιαστεί ο κίνδυνος άνοιας.
Ερευνητές από το πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια και από την ιατρική σχολή του Στάνφορντ μελέτησαν τα νοσοκομειακά αρχεία σχεδόν 17000 ασθενών με καρκίνο του προστάτη και ανακάλυψαν ότι ο διπλάσιος αριθμός αντρών που έλαβαν ορμονική θεραπεία εμφάνισαν Αλτσχάιμερ σε σχέση με εκείνους που δεν έκαναν ορμονική θεραπεία. Για άλλη μία φορά ο κίνδυνος εμφανίζεται να συνδέεται με τη διάρκεια της θεραπείας και το μέγεθος της δόσης.
Χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης συνδέονται επίσης με παχυσαρκία, στειρότητα, διαβήτη, καρδιακών ασθενειών και κατάθλιψη.
Όλα αυτά για μία ασθένεια που είναι εξαιρετικά σπάνιο να οδηγήσει στο θάνατο, εκτός και αν είστε κάτω από 50 ή έχετε μία πολύ επιθετική μορφή καρκίνου, όπου τότε μπορεί να ωφεληθείτε από τη ριζική χειρουργική επέμβαση. Σε κάθε άλλη περίπτωση, φροντίστε να επισκέπτεστε τακτικά τον γιατρό σας για έλεγχο της κατάστασης και απλώς αλλάξτε συνήθειες.
Οι επιλογές της συμβατικής ιατρικής
Στην περίπτωση που η εξέταση PSA βγει θετική, οι γιατροί συνήθως προτείνουν μία από τις ακόλουθες επιλογές:
-Αναμονή και τακτικός έλεγχος για την εξέλιξη της πάθησης: Αυτό σημαίνει ότι απλώς παρατηρείται και καταγράφεται η εξέλιξη της πάθησης, χωρίς κάποια επιπλέον αγωγή.
-Χειρουργείο: Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ριζική προστατεκτομή καιδιουρηθρική εκτομή του προστάτη.
-Ακτινοθεραπεία: Χρησιμοποιούνται ακτίνες X υψηλής ενέργειας για να σκοτώσουν τα καρκινικά κύτταρα του προστάτη.
-Ορμονική θεραπεία: Συχνά συνδυάζεται με την ακτινοθεραπεία, περιλαμβάνοντας ανάλογα της εκλυτικής ορμόνης των γοναδοτροπινώνGnRH, όπως η βουσερελίνη, η γοσερελίνη και η λευπρορελίνη που καταστέλλουν την παραγωγή ανδρογόνων, αλλά και αντιανδρογονικά φάρμακα όπως η οξεική κυπροτερόνη και/ή η φλουταμίδη.
Συμβουλές για υγιή προστάτη
– Προσοχή στους υδατάνθρακες. Η διατροφή χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη με αποφυγή των επεξεργασμένων υδατανθράκων διπλασίασε τη διάρκεια ζωής σε πειραματόζωα με καρκίνο του προστάτη – ένα θετικό αποτέλεσμα που μένει τώρα να επιβεβαιωθεί και σε ανθρώπινες κλινικές μελέτες.
– Αποφύγετε το κόκκινο κρέας και τα κορεσμένα λιπαρά, το γάλα και τα αβγά, καθώς είναι γνωστό ότι αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη. Αποφύγετε τα τηγανιτά και προτιμήστε τροφές μαγειρεμένες στο φούρνο.
– Τρώτε λιπαρά ψάρια. Όσοι δεν τρώνε ψάρια αυξάνουν μέχρι και τρεις φορές τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη.
– Πιείτε πράσινο τσάι που έχει αποδειχθεί, τουλάχιστον εργαστηριακά, ότι μειώνει την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων στον προστάτη. Ή πιείτε χυμό από ρόδι που επίσης έχει αποδειχθεί ότι καθυστερεί την εξέλιξη της πάθησης.
– Προτιμήστε τις κόκκινες τροφές. Το λυκοπένιο που δίνει το κόκκινο χρώμα στις ντομάτες είναι μία από τα πιο ισχυρά αντικαρκινικά φυσικά συστατικά, ειδικά όταν καταναλώνεται με έλαιο σπόρου κολοκύθας, το οποίο αυξάνει την απορρόφησή του. Εκτός από τις ντομάτες, το λυκοπένιο βρίσκεται στα ώριμα βερίκοκα, τις κόκκινες πιπεριές, τα κεράσια, τα μούρα, τα ροδάκινα, την κόκκινη πάπρικα, τις φράουλες και το καρπούζι.
– Χρησιμοποιήστε ρίγανη στο φαγητό σας. Αυτό το υπερβότανο περιέχει καρβακρόλη, που φαίνεται ότι προκαλεί τον κυτταρικό θάνατο στα καρκινικά κύτταρα του προστάτη. Πιθανότατα να λειτουργεί σε συνέργεια με το λυκοπένιο στον χυμό ντομάτας.
– Τρώτε μπρόκολο. Αυτό το σταυρανθές λαχανικό έχει ισχυρές αντικαρκινικές ιδιότητες και η κατανάλωσή του δύο φορές τη βδομάδα εμποδίζει την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων στον προστάτη.
– Φιλτράρετε το νερό που πίνετε. Χρησιμοποιήστε κάποιο φίλτρο νερού καθώς το νερό βρύσης είναι μολυσμένο από οιστρογονικές ουσίες που προκύπτουν από τα φάρμακα συνθετικών ορμονών, οι οποίες μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη.
– Φροντίστε την πρόσληψη βιταμίνης D. Οι άντρες με υψηλά επίπεδα βιταμίνης D στον οργανισμό τους μειώνουν σχεδόν στο μισό τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη. Είκοσι λεπτά ηλιοφάνειας είναι αρκετά για την παραγωγή της βιταμίνης, ή αλλιώς χρησιμοποιήστε συμπλήρωμα διατροφής με βιταμίνη D3.
– Ύπνος σε απόλυτο σκοτάδι. Η υπερβολική έκθεση σε τεχνητό φως μπορεί να προάγει τον καρκίνο του προστάτη λόγω της καταστολής της παραγωγής μελατονίνης. Οι άντρες που κοιμούνται περισσότερες από εννέα ώρες κάθε βράδυ μειώνουν κατά 50% την πιθανότητα να προσβληθούν από καρκίνου του προστάτη.
– Κόψτε το κάπνισμα και μειώστε την κατανάλωση αλκοόλ, καθώς και τα δύο συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου.
– Ασκηθείτε. Μόλις τρεις ώρες άσκησης ή και περισσότερο, μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητές σας να προσβληθείτε από καρκίνο του προστάτη, ενώ το περπάτημα με γρήγορο ρυθμό για τουλάχιστον μία ώρα τη μέρα μειώνει τον κίνδυνο κατά 44%.
– Αποφύγετε τα φάρμακα κατά της χοληστερίνης. Η μακροχρόνια χρήση στατινών, του φαρμάκου για τη μείωση της χοληστερίνης αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη.
Συμπληρώματα διατροφής για την υγεία του προστάτη
– Βιταμίνη Ε (α-τοκοφερόλη)
Όταν λαμβάνεται μαζί με λυκοπένιο μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη κυττάρων του προστάτη και τη γρήγορη εξάπλωσή τους κατά 90%. (Προτεινόμενη ημερήσια δοσολογία: 30mg λυκοπένιο και 400IU βιταμίνη Ε.)
Σελήνιο
– Σελήνιο
Το σελήνιο μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη, ενώ σε πειράματα αποδείχθηκε ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά από ψάρι μπορούν να μειώσουν την ανάπτυξη όγκου, να επιβραδύνουν την εξέλιξη του καρκίνου και να αυξήσουν την επιβίωση. Το έλαιο λιναρόσπορου όταν συνδυάζεται με διατροφή με χαμηλά λιπαρά μπορεί επίσης να επιβραδύνει την εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων και να αυξήσει την καταστροφή τους (απόπτωση) σε ασθενείς με προστάτη. (Προτεινόμενη ημερήσια δοσολογία: 1000mg ιχθυέλαια, 30g έλαιο λιναρόσπορου, 200mcg σελήνιο.)
– Σάο παλμέτο (sawpalmetto, serenoa)
Σύμφωνα με εργαστηριακές και κλινικές μελέτες, έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό στη θεραπεία της υπερπλασίας του προστάτη, βελτιώνει τη ροή των ούρων και την κένωση της ουροδόχου κύστης, μειώνει την αίσθηση πόνου και δυσφορίας κατά την ούρηση καθώς και την νυχτερινή ενούρηση. Σε εργαστηριακές μελέτες, το σάο παλμέτο εμποδίζει επίσης τις δράσεις αυξητικών παραγόντων και ουσιών που προκαλούν φλεγμονή που ίσως συμβάλλουν στην υπερπλασία προστάτη. Έχει αντιφλεγμονώδη δράση και λειτουργεί ως αντισηπτικό του ουροποιητικού. Επίσης εμποδίζει την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων και μειώνει τις τιμές του PSA.
Μια αναφορά μελετών που δημοσιεύτηκε στο Journal of the American Medical Association, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το εκχύλισμα από saw palmetto ήταν τόσο αποτελεσματικό όσο η φιναστερίδη (Proscar) στη θεραπεία της υπερπλασίας προστάτη, χωρίς όμως τις παρενέργειες του φαρμάκου, όπως η απώλεια της λίμπιντο.
Το εκχύλισμα saw palmetto έχει συνδυαστεί επίσης με εκχύλισμα ρίζας τσουκνίδας για την αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας προστάτη. Μια δοκιμή στην οποία χρησιμοποιήθηκε ένας συνδυασμός εκχυλίσματος σάο παλμέτο (320mg την ημέρα) και εκχυλίσματος ρίζας τσουκνίδας (240mg την ημέρα), έδειξε θετική δράση στα συμπτώματα της υπερπλασίας του προστάτη για μια περίοδο θεραπείας ενός έτους. Μια άλλη μελέτη σύγκρινε τον ίδιο συνδυασμό με τη φιναστερίδη για ένα έτος, με πολύ θετικά αποτελέσματα. Η ευεργετική δράση του βοτάνου είναι αθροιστική και επομένως η μακροχρόνια χρήση του εξασφαλίζει μεγαλύτερη βελτίωση της υγείας του ασθενούς.
Η ρίζα της τσουκνίδας επηρεάζει τις ορμόνες και τις πρωτεΐνες που μεταφέρουν τις σεξουαλικές ορμόνες (τεστοστερόνη, οιστρογόνα) στο ανθρώπινο σώμα. Αυτό ίσως μπορεί να εξηγήσει γιατί βοηθά στην καλοήθη υπερπλασία του προστάτη. (Προτεινόμενη ημερήσια δοσολογία: Λαμβάνονται σύμφωνα με τις οδηγίες του σκευάσματος.)
– Γύρη:
Σύμφωνα με μελέτες, η γύρη έχει ευεργετική δράση στον προστάτη και βελτιώνει τη θεραπευτική αγωγή στην προστατίτιδα. Βοηθά στη συρρίκνωση του υπερτροφικού προστάτη, εμποδίζοντας την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων. Σε μελέτη όπου χορηγήθηκε γύρη σικάλεως σε καθημερινή βάση, μειώθηκαν σημαντικά τα συμπτώματα στο 78% των ατόμων με απλή προστατίτιδα. Διπλές-τυφλές δοκιμές έδειξαν ότι εκχύλισμα από γύρη είναι αποτελεσματικό στη μείωση των συμπτωμάτων της υπερπλασίας του προστάτη. (Προτεινόμενη ημερήσια δοσολογία: Λαμβάνεται σύμφωνα με τις οδηγίες.) Διαβάστε: Θρεπτικές και θεραπευτικές ιδιότητες της γύρης– Συμπληρώματα με DHEA και κόκκινο τριφύλλι
Μπορούν να αναπληρώσουν τον φυσικό εφοδιασμό του σώματος σε DHEA (διϋδροεπιανδροστερόνη), που ελαττώνεται όσο μεγαλώνουμε, και το κόκκινο τριφύλλι, όπως η σόγια, είναι πλούσιο σε ισοφλαβόνες που επίσης βοηθούν στην πρόληψη του καρκίνου του προστάτη. (Προτεινόμενη ημερήσια δοσολογία: 350-400mgDHEA 40-160mg κόκκινο τριφύλλι σε κάψουλες.)
– Πρόπολη μελισσών
Σύμφωνα με έρευνες, η πρόπολη επιβραδύνει την ανάπτυξη του καρκίνου του προστάτη σε πρώιμο στάδιο. Ένα συστατικό της πρόπολης – το καφεϊκό φαιναιθυλοξύ (CAPE) – είναι αποτελεσματικό στα πρώιμα στάδια του καρκίνου, μπλοκάροντας την ικανότητα των καρκινικών κυττάρων να βρουν πηγές διατροφής. Οι ερευνητές από την ιατρική σχολή του πανεπιστημίου του Σικάγο, υποστηρίζουν ότι αν και το CAPE δεν σκοτώνει τον καρκίνο, σταματά την εξάπλωση του καρκίνου του προστάτη σε ασθενείς που λαμβάνουν πρόπολη τακτικά και για όσο διάστημα συνεχίζεται η χορήγηση. (Προτεινόμενη ημερήσια δοσολογία: Λαμβάνεται σύμφωνα με τις οδηγίες.) Διαβάστε: Πρόπολη, χρήση και θεραπευτικές ιδιότητες
ΠΗΓΗ
